Voor mensen betekent verandering een inbreuk op onze primaire noodzaak voor veiligheid, de situatie is onduidelijk en daarom potentieel gevaarlijk. Om (emotionele) pijn te voorkomen reageren we vaak snel en instinctief. Het reptielen- en emotionele brein (beveiligingssysteem) bepalen samen in een fractie van een seconde wat de ‘juiste’ reactie is. Dat kan fysiek zijn (vechten of vluchten) maar ook emotioneel (teleurstelling, woede, angst etc.). De meest gevoelde emotie is angst, het waarschuwt / voorkomt dat we doorgaan omdat de ervaring ons ‘beveiligingssysteem’ heeft geleerd dat afwachten het veiligst is. Om dit te begrijpen gaan we tienduizenden jaren teruggaan in de evolutie (zie onderwerp) toen we meer reageerden als een dier dan als een moderne mens. Als een dier in de verte een roofdier zag, bevroor het om één te worden met zijn veilige omgeving. Het zal daar afwachten omdat het zijn positie niet wil weggeven. Als het roofdier langzaam dichterbij komt zal het dier zijn positie zolang behouden totdat een reactie onvermijdelijk is.
Tegenwoordig hebben we complexere cognitieve functies zoals organiseren, plannen, cognitieve flexibiliteit (rekening houden met meer mogelijkheden) en het evalueren van zinvolle of minder zinvolle activiteiten (zie intelligentie). Hoewel deze functies aanwezig zijn, wordt elk argument dat dit cognitieve proces passeert door ons beveiligingssysteem geëvalueerd om het vervolgens als positief of negatief te bestempelen. Het is dus een illusie om te denken dat al onze conclusies gebaseerd zijn op rede en niet op emoties.
Overleven is het eerste doel en het verbeteren van de situatie het tweede. Het is jammer dat we niet openstaan voor verandering want in onze huidige samenleving, met alle beschermende regels en voorschriften, is er een verwaarloosbaar risico op lichamelijk letsel. We missen veel kansen omdat we bang zijn voor het onbekende of een gekwetst ego. We herinneren ons allemaal nog wel dat we onze eerste kus hebben uitgesteld totdat we er echt zeker van waren dat we niet zouden worden afgewezen.
Het risico is meer denkbeeldig dan reëel. Helaas maakt ons bewustzijn geen verschil tussen een denkbeeldige en een echte bedreiging. Als we ons realiseren dat onze cognitieve vaardigheden steeds groter worden en dit combineren met het besef dat ons beveiligingssysteem verouderd is, schept dit kansen tot verandering. Door onze gevoelens en emoties te begrijpen (zie onderwerp) kunnen we onszelf trainen om ze te herkennen en te oordelen of onze argumenten gebaseerd zijn op een echte angsten of denkbeeldige. We zullen zeker meer van het leven genieten.